Splot tragicznych w skutkach pomyłek, złych decyzji urzędniczych i wreszcie zwykła ludzka bezmyślność doprowadziły do tego, że z terenu cmentarza żydowskiego przy ulicy Kolorowej w Olkuszu zrobiono plac budowy. Rozkopano znaczny fragment kirkutu, żeby położyć rurę wodociągową. Jak to się stało? Póki co nie wiadomo, bo winnych tej sytuacji jest najprawdopodobniej wielu - ktoś przecież wydał zezwolenie, ktoś zaprojektował, ktoś miał nadzorować i ktoś wreszcie na terenie cmentarza kopał. Co więcej, ludzkie kości pozostały na rozkopanym cmentarzu i nikt z pracujących na budowie nie poczuwał się, żeby powiadomić o tym fakcie odpowiednie instytucje.

Tym, co na chwilę obecną nie podlega wątpliwości, jest z całą pewnością fakt, że teren, na którym kopano rów pod wodociąg jest terenem cmentarza i nie miały prawa być tam prowadzone żadne roboty budowlane. Wskazuje na to jednoznacznie plan cmentarza dostępny w olkuskim magistracie. Kto wie, jak długo na rozkopanej ziemi leżałyby szczątki ludzkie, gdyby nie mieszkaniec, który je zauważył i powiadomił o tym Straż Miejską, a ta zgłosiła sprawę do Urzędu Miasta w Olkuszu.

- Byłem w piątek około godziny 15:00 na kirkucie żydowskim mieszczącym się na ul. Kolorowej. Zainteresowały mnie roboty ziemne prowadzone na kirkucie prawdopodobnie pod kanalizację. Po podejściu pod tablicę informacyjną o kirkucie, zobaczyłem leżącą na ziemi kość miednicy ludzkiej. Gdy poszedłem dalej zauważyłem dalsze fragmenty kości ludzkich, w tym dwie czaszki ludzkie i fragmenty macew. Nie jest to pierwsza profanacja dokonana na tym kirkucie. Prosiłbym bardzo o zajęcie się tą sprawą przez Was - zgłosił do "Przeglądu Olkuskiego" jeden z mieszkańców.

- Po interwencji na miejscu pojawił się nasz urzędnik i niestety potwierdziły się słowa mieszkańca. Zabezpieczyliśmy wszystkie kości i powiadomiliśmy o zajściu Gminę Wyznaniową Żydowską. W dalszym ciągu nie wiemy, jak to się stało, że w tamtym miejscu były prowadzone prace. Będę chciał uzyskać obszerne wyjaśnienia od inwestora, czyli olkuskich Wodociągów. Na chwilę obecną mogę powiedzieć tylko tyle, że zrobimy wszystko, żeby tę sprawę wyjaśnić i załagodzić - mówi Dariusz Rzepka, burmistrz Olkusza.

W Wodociągach dowiedzieliśmy się, że na terenie działki, na planie zagospodarowania przestrzennego zaznaczonej jako teren nieczynnego cmentarza, został wymieniony odcinek sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Prace w tamtym miejscu były prowadzone od grudnia ubiegłego roku z przerwą do minionego poniedziałku. Zgodę na przebieg sieci wodociągowo – kanalizacyjnych wydał Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, a roboty były wykonywane zgodnie z pozwoleniem na budowę wydanym przez starostę olkuskiego w 2009 roku. Na chwilę obecną roboty montażowo-budowlane zostały zakończone. Zdaniem inwestora, pozostało jedynie uporządkowanie tego terenu. - W trakcie wykonywania robót, w okresie zimowym, wykonawca nie zauważył żadnych szczątków ludzkich. Okoliczności, w jakich zostały znalezione kości ludzkie, są nam bliżej nieznane. Dowiedzieliśmy się o tym na spotkaniu w terenie w poniedziałek od przedstawicieli olkuskiego Urzędu Miasta - uważa Alfred Szylko, prezes Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Olkuszu.

- Pewne jest, że te kości muszą wrócić do ziemi. Najlepiej, gdyby się udało je zakopać tam, skąd zostały wykopane. Naczelny rabin Polski, Michael Joseph Schudrich, wie o tej sytuacji i polecił mi przyjechać do Olkusza i zobaczyć na miejscu, jak można ten problem rozwiązać. Dotychczasowe kontakty z władzami Olkusza układały się bardzo dobrze, więc wierzę, że i tę trudną dla nas i dla was sprawę uda się w jakiś sposób rozsądnie rozwiązać. Więcej będę mógł powiedzieć za kilka dni, po wizycie w waszym mieście - mówi rabin Joshua Ellis z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach. Zgodnie z wyznaniem żydowskim, zasady postępowania z pogrzebanymi szczątkami ludzkimi są bardzo restrykcyjne. Nie wolno przenosić i w żaden sposób naruszać ciał ani kości pogrzebanych.

Historycy, którzy zajmują się tematyką żydowską na ziemi olkuskiej, nie żałują słów krytyki pod adresem wszystkich stron, które przyczyniły się do profanacji miejsca świętego dla Żydów, ale też miejsca szacunku i pamięci dla wszystkich nie -Żydów. - To smutna sprawa. A przecież nie jest to pierwsza afera związana z tym cmentarzem. Choćby kilka lat temu była podobna, kiedy na zlecenie olkuskiego magistratu poszerzano i wysypano tłuczniem drogę dojazdową do posesji prowadzącą przez teren cmentarza. Za to apele w sprawie ogrodzenia tego cmentarza pozostają bez echa od dobrych dwudziestu lat. Wygląda na to, że stary cmentarz żydowski został przez urzędników olkuskiego magistratu skazany na zagładę. Jeśli winni tych decyzji nie zostaną ukarani, a cmentarz dalej pozostanie nieogrodzony, to zapewne za jakiś czas wybuchnie kolejna afera, a przedstawiciele magistratu znów wylewać będą krokodyle łzy, udając szacunek dla zmarłych czy żydowskich przekonań religijnych - uważa Ireneusz Cieślik, olkuski historyk zajmujący się między innymi tematyką żydowską.

Dwa lata temu, po długim czasie zaniedbywania tego cmentarza, olkuski magistrat podjął się prac porządkowych na kirkucie przy ulicy Kolorowej. Wykarczowano to miejsce i uporządkowano macewy. Z pomocą przyszli więźniowie z jednego z zakładów karnych. Akcja ta była bardzo szeroko, i raczej pozytywnie, komentowana przez mieszkańców, jak również przez samych Żydów. Teraz obraz miasta dbającego o pamięć po żydowskich mieszkańcach jest mocno nadszarpnięty.

Nie jest to pierwsza fatalna pomyłka na terenie powiatu olkuskiego, kiedy na cmentarzu żydowskim prowadzone są prace budowlane. Przypomnijmy, że w Wolbromiu miała powstać sala sportowa przy tamtejszej szkole. Jak się okazało, na cmentarzu żydowskim. Kiedy koparki zaczęły wydobywać ziemię z ludzkimi kośćmi, prace przerwano, a z budowy sali się ostatecznie wycofano. Wtedy również były dokumenty świadczące o cmentarzu w tamtym miejscu, a pozwolenie na budowę zostało wydane.