Historie jakich nie znacie!
Chcielibyśmy Wam, Szanowni Czytelnicy, zaproponować ciekawą wycieczkę w przeszłość. Niekoniecznie daleką, ale zawsze w okolicę interesujących wydarzeń, ważnych dla naszych korzeni i naszej historii. Właściwie to kilka wycieczek, ponieważ zamierzamy przedstawić cykl artykułów o nieznanych ogółowi mieszkańców faktach lokalnej historii. Mamy nadzieję iż będzie to dla Was ciekawa lektura.
Na początek chcielibyśmy cofnąć się do ponurych czasów II wojny światowej, kiedy terror hitlerowski budził grozę w całym okupowanym kraju. Niemal każdy zakątek ojczyzny zawiera bolesne ślady przeszłości. Tak jest i w naszej okolicy. Oprawcami byli na przykład żandarmi z posterunku w Chorzenicach. Okoliczne lasy i nawet zagajniki były scenerią wielu ich zbrodni. Jeszcze kilka lat po wojnie mieszkańcy szukali w nich zwłok swoich bliskich, pewną ich liczbę ekshumowano i pochowano na cmentarzach, ale wielu do tej pory nie znaleziono, a przypominają ich tylko puste symboliczne groby. O jednej z tych historii chcielibyśmy opowiedzieć.
Nieznana zbrodnia hitlerowska na Krzywdzie.
Poruszając się szosą z Chorzenic do Częstochowy (DK 91) za domami po prawej stronie (Mostki) ujrzymy daleki las. Jest to niewielki las z przewagą drzew liściastych zwany potocznie Krzywdą, usytuowany pomiędzy miejscowościami Chorzenice, Borowno, a Nieznanicami tuż przy czerwonym szlaku Jury Wieluńskiej. Spacerując lub jadąc rowerem leśnym duktem, a potem skrajem lasu można dostrzec głębokie wykopy, pozostałość po wydobywanym tu niegdyś piachu.. Podobno stąd pochodził piasek na budowę pałacu w Nieznanicach w drugiej dekadzie XX wieku. Niestety, miłe wrażenie tego zakątka zakłócają śmieci wyrzucone do owych dołów.
Właśnie z tym miejscem związana jest ponura historia. Podczas okupacji w latach 1939-45 szczególnie okrutna żandarmeria z sąsiednich Chorzenic pod wodzą wachtmeistra Rachowa rozstrzelała tu bliżej nieznaną liczbę ludzi narodowości polskiej i żydowskiej. Działalność żandarmów z posterunku w Chorzenicach słynęła ze swego bestialstwa -komendant Rachow, zwany też „Rafałem”, w swym okrucieństwie porównywalny był do szefa gestapo z Blachowni Mathiasa Chriestiansena czy też Richarda Gobla z posterunku w Węglowicach. Lista ich zbrodni starczyłaby na grubą księgę, warto jednak wspomnieć, iż 8 listopada 1943 r. wraz z policjantami z Kruszyny napadli na Broniszew Stary i zamordowali strzałami w tył głowy 18 mieszkańców.
Akta ofiar terroru, znajdujące się w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach, są niejednoznaczne. Jedne z nich podają, iż latem 1943 r. w kopalni piasku należącej do majątku Nieznanice, żandarmi z posterunku Chorzenice rozstrzelali dziesięciu mężczyzn (trzech Polaków i siedmiu Żydów). Podają też nazwiska Polaków: Bartkowski, Chmielarz, Witek. Inne mówią o nieustalonej liczbie oraz o zakopaniu zwłok na drodze wjazdowej do kopalni.
Żyjący świadek podaje, iż widział mord wykonany na dwóch mężczyznach i jednej kobiecie, wszyscy narodowości żydowskiej. Nie wiadomo czy chodzi o jedno wydarzenie czy też ciąg wielu zbrodni na przestrzeni kilku lat.
Nie istnieją wzmianki o przeprowadzanych ekshumacjach. Wiedza o tych małych „Palmirach” jest bardzo uboga. Miejsce owo otacza mgła tajemniczości. Nie jest w żaden sposób oznaczone, upamiętnione, stanowi niestety lokalne wysypisko śmieci. Nic prawie nie wiedzą o tym miejscu w Urzędzie Gminy w Kłomnicach, na terenie której las Krzywda się znajduje. Warto by oznaczyć to miejsce i uczcić bezimienne ofiary hitlerowskiego terroru tablicą, krzyżem i jakimś znakiem osób narodowości żydowskiej. W gminie Kłomnice wiele już zrobiono dla upamiętnienia miejsc pamięci, że wspomnę choćby o miejscu zamordowania trzech junaków w Dębniku (Kłomnice), którego sprawcami też byli żandarmi z Chorzenic, czy też miejsce akcji partyzanckiej przeciwko tymże żandarmom na szosie pod Karczewicami.
Tomasz Ancerowicz
Krzysztof Wójcik