|
Aby nieco przyblizyc szerszemu gronu na jakich podstawach opiera się rekonstrukcja straznicy/grodu na Gorze Birow przedstawie tutaj fragmenty sprawozdan archeologicznych dotyczacych w sposób bezposredni architektury, a wiec tego co nas najbardziej interesuje. Wszystkie fragmenty pochodza ze zbiorow sprawozdan „Badania archeologiczne na Gornym Slasku i ziemiach pogranicznych w...(1991,1992,1993,1994,1995)...roku” oraz „Lodzkie Sprawozdania Archeologiczne I/1994” i sa autorstwa prowadzacego badania Blazeja Muzolfa. Pominalem w tym wyborze fragmenty dotyczace innych stanowisk w okolicy Gory Birow, epok i kultur oraz wiekszosc informacji o znalezionych zabytkach ruchomych. Oto informacje dotyczace architektury sredniowiecznej:
1991-„(...) W okresie tym [sredniowieczu] na badanym stanowisku istnial grod obronny o zroznicowanej konstrukcji umocnien, który ulegl zniszczeniu w wyniku gwaltownego pozaru. Wykop XX (5x6m) zlokalizowano w miejscu hipotetycznego wejscia do grodu. Odkryto tu zwaly przepalonej gliny i kamieni pochodzacych z walu odcinkowego, który miał za zadanie-jak się wydaje-polaczyc najwyzszy grzbiet ostanca z grzbietem skalnym otaczajacym pozostala czesc szczytu. W partii srodkowej brak rozsypisk walu, co może sugerowac, iż mamy do czynienia z wejsciem do grodu. Trudno mowic o bramie, zwazywszy na waskie i strome podejscie naturalna szczelina skalna. W rozsypisku walu nie zaobserwowano zweglonych konstrukcji drewnianych. Warstwy destrukcji walu pokrywaly warstwe spalenizny z bogata kolekcja potluczonych glinianych naczyn. Wstepnie ich chronologie możemy ustalic na koniec wieku XIII i poczatek wieku XIV.(...) Wykopy XIII-XVIII tworzyly ciag z wykopami z I sezonu (X-XII)[mowa o sondazach w sezonie 1990], które wchodzily po stoku na kulminacje gory. Wykopy te pozwolily stwierdzic, iż na krawedzi stoku wznosila się potezna konstrukcja drewniano-gliniano-kamiennego walu, który zostal spalony.(...) Z duza doza prawdopodobienstwa można sadzic, ze wzdluz walu wznosily się drewniane, najpewniej w konstrukcji zrebowej, zabudowania. W glownym grzbiecie skalnym Gory Birow znajduje się szczelina, ktorej 3 sciany zostaly podkute i spionowane. Powstalo w ten sposób pomieszczenie o 3 scianach, otwarte na majdan grodu. W wykopie usytuowanym we wnetrzu tego obiektu stwierdzono, iż pod zasypka wystepuja relikty wylewki z zaprawy wapiennej i drobnego gruzu skalnego. Z warstw eksplorowanych wydobyto kilkanascie zelaznych okuc w formie klamer do laczenia desek (...). przeznaczenie powyzszego obiektu jest niejasne, być może dodatkowo obudowane belkami tworzylo budowle specjalnego przeznaczenia. Podobnie usytuowany obiekt odkryto w trakcie prac na grodzisku w Skalach Zegar kolo Smolenia (...).”
1992- „(...) Wykopy objely około polowy ‘wyplaszczenia’ szczytu. Czesc wykopow zolozono także na skalnych, amfiteatralnie uksztaltowanych grzbietach otaczajacych majdan (...). We wszystkich wykopach zalozonych na grzbiecie (3) zaobserwowano 3 skupiska przepalonej i spieczonej gliny. W dwoch przypadkach sa to ewidentne pozostalosci otwartych palenisk, w przypadku trzeciego mamy chyba do czynienia z jego znacznym zniszczeniem i splynieciem po stoku skaly (...). (...) nowym elementem odkrytym w tym roku sa pozostalosci duzej czworobocznej, spalonej konstrukcji drewnianej, która wiazac się z walem broniacym podejscia od poludnia, zamykala poludniowo-wschodni naroznik grodu. Być może jest to wieza. W pozostalych wykopach zlokalizowanych na majdanie przy licznie wystepujacej ceramice i wyrobach zelaznych nie stwierdzono zadnych konstrukcji sredniowiecznych. Można sadzic, ze zabudowa sreniowieczna skupiala się wzdluz walu, pozostawiajac majdan wolnym. Na polnoc od majdanu wystepowaly na grzbiecie skalnym otwarte paleniska. Ze względu na uksztaltowanie grzbietu trudno przypuszczac, aby staly tam domy drewniane, nie możemy natomiast wykluczyc szalasow-namiotow. Być może, zajecie grzbietu skalnego i zalozenie tam ognisk zostalo spowodowane naglym zwiekszeniem zalogi wojskowej grodu lub tez naplywem ludnosci z okolicy w chwili zagrozenia (...).”
1993-„(...) Na szczycie ostanca wyeksplorowano trzy wykopy o wymiarach 8x4 m (wykop XLIII) i dwa o wymiarach 5x5 m (wykopy XLIV i XLVI) w nawiazaniu do siatki z lat poprzednich. Wykop XLII objal partie przy wale i czesciowo rozwaliska walu kamienno-drewniano-glinianego, broniacego podejscia od strony poludniowo-wschodniej. Warstwy były silnie przemieszane (m.in. okopy), brakowalo jednoznacznych sladow wskazujacych na zabudowe przy wale (...).”
1994-„(...) Po sezonie 1994 roku majdan grodu na szczycie Gory Birow jest przebadany w około 75%. Ponownie uchwycono relikty rozwalisk walu kamienno-gliniano-drewnianego, oslaniajacego majdan od poludnia (...).”
1995-„(...) W wykopach LI, LII i LVII odslonieto poziom zabudowy grodu z reliktami obiektu. Uchwycono ciag kamieni ulozonych w niewielkim wkopie ‘fundamentowym’ (wykop LVII), który interpretuje się jako podwaline pod konstrukcje drewniana jednej ze scian budynku. Laczy się ona najpewniej z podobnym reliktem odkrytym już w wykopie XX z 1991 roku. Wskazuje to, ze odsloniety obiekt stal tuz przy wale kamienno-ziemnym oslaniajacym wnetrze grodu od strony poludniowo-zachodniej. Być może relikty trzeciej sciany tej budowli zostaly odsloniete w wykopie LII. W poblizu tej sciany odkryto pozostalosci paleniska. Dlugosc jednego z bokow tego obiektu wynosila 670 cm, drugiego natomiast wymuszona bliskoscia skaly winna być podobna (...). Interesujaco przedstawia się także inwentarz z wykopu LV zlokalizowanego na szczycie garbu skalnego w polnocnej partii ostanca (...). W wykopie tym nie odslonieto jednoznacznych reliktow obiektu, stwierdzono jednak obesnosc fragmentow zweglonych belek i grudki polepy, co wskazuje, ze mogl tu stac jakis obiekt lu tez funkcjonowalo ognisko, przy którym koncentrowala się jakas dzialalnosc gospodarcza (...). Miejsce nadaje się wyjatkowo dobrze do obserwacji okolicy, podobnie jak poludniowy garb ostanca, gdzie w sezonie 1994 odkryto również slady paleniska, a w jego poblizu wydobyto miedzy innymi topor bojowy. Wykop LVI zlokalizowano przed skalna szczelina, która poddano w przeszlosci rozkuciu, tworzac czworoboczne pomieszczenie (eksplorowane w minionych sezonach). Eksploracja tego wykopu potwierdzila wczesniejsze sugestie odnoszace się do kilku etapow zasiedlenia grodu. Przypuszcza się mianowicie, ze można wyodrebnic dwie fazy jego egzystencji. W trakcie rozkuwania szczeliny caly urobek wysypywano za zewnatrz. Urobek ten nakrywal starsze warstwy sredniowieczne zawierajace slady spalenizny. Z warstw tych wydonyto miedzy innym fragmenty okucia zawiasow (sztaba z otworami o dlugosci ponad 50 cm), fragmenty innnych okuc, a także groty beltow (...). Już wczesniej przypuszczalismy, iż zachodzi duze prawdopodobienstwo, ze po zniszczeniu grodu z I fazy (?) nastapila jeszcze faza II, w trakcie ktorej pojawilo się na jego zgliszczach nowe osadnictwo. Sa to pozostalosci zalegajace na reliktach zniszczonych konstrukcji grodowych. Z faza II można laczyc na obecnym etapie opracowania materialow miedzy innymi wykucie obiektu w szczelinie skalnej. Jego eksploracja wykazala obecnosc zaprawy wapiennej. Nie można wykluczyc, ze z odbudowa grodu fazy II wiaze się także wzniesienie odcinkowego muru kamiennego w poprzek szczeliny prowadzacej na szczyt Gory (...).”
|
Zarejestruj
FAQ
Galeria
Szukaj
miejsce i przy okazji zostawi parę złotych od łebka.
