Procesem dymarskim określa się proces metalurgiczny, w którym żelazo metaliczne lub miękką stal uzyskuje się z rudy, w wyniku stopniowej redukcji tlenków żelaza zawartych w rudzie (M.Radwan 1959)
W piecu zachodzą procesy fizykochemiczne które przez ponad 50 lat były badane i teoretycznie wiemy prawie wszystko. Niestety współczesne wytopy te naukowe i pokazowe nie są tak owocne jak te z okresu rzymskiego (I - IIIw n.e.). Starożytni hutnicy do perfekcji opanowali rzemiosło.
Skala produkcji była ogromna, największe piecowiska miały po 250 dymarek, pracowało przy nich setki osób, wytapiano tony żelaza. Żelazo trafiało do imperium, a później przeciwko imperium.
Na terenie naszego kraju były największe ośrodki hutnicze w starożytnej Europie. Największy w Górach Świętokrzyskich i mniejsze ośrodki mazowiecki (Pruszków), dolnośląski (Tarchalice) i opolski
Dziś jedynym śladem po tych zagłębiach są kloce żużla znajdowane w ziemi, są one dowodem zachowanym trwale w większości bez przemieszczenia. Kloce maja spora wagę (od 50 do 100kg). Żużel był niewykorzystywany w przeszłości, w jego skład wchodzą tlenki żelaza, krzemionka i inne. Na klocu żużla (pływała) łupka żelaza gąbczastego która z wiadomych powodów nie zachowała się do dziś.
Całym fenomenem tego procesu jest to że przy stosunkowo nie wysokich temperaturach (1200 st.C) dochodzi do redukcji tlenków żelaza przy użyciu węgla drzewnego. Jednak ta temperatura jest wystarczająco wysoka aby ruda przechodziła w półpłynna masę. Żużel powoli topi się i soplami skapuje na dno kotlinki zastygając w chłodniejszych temperaturach. Zredukowane tlenki żelaza w reakcji z węglem w wysokich temperaturach tworzą na powierzchni czyste żelazo.
Dobranie składników (ruda, węgiel, ?topnik), odpowiedni dobór i kontrola temperatury oraz wiele innych czynników wpływają na sukces wytopu.
Nasz eksperymentalny pokazowy wytop można uznać za udany, jednak daleko mu do tych z początku naszej ery.
Przygotowania i budowa przebiegły idealnie, dalsze etapy już troszkę gorzej, ale daliśmy radę.
Poniżej parę fotografi wytopionej rudy. Większość kawałków przetopionej rudy była posklejana wytapiającym się żużlem, jest o spieniony i soplowaty. Jednak temperatura tworzenia się fajalitu 2Fe SiO2 była zbyt niska , a choćby zbliżona ok 1150 st.C panowała w dymarce zbyt krótko. Żużel nie opadł na dno tylko zlał się z niewytopiona i częściowo zredukowaną rudą.
Na niektórych kawałkach (tych z górnej części) są drobinki żelaza bardzo dobrze przyciągające magnes.
Coś się już działo ale jeszcze trzeba to dopracować
- lepiej wygrzać piec.
- lepsze doprowadzenie powietrza na ścianach szybu, a nie kotlinki.
- lepszy węgiel drzewny - ten grillowy jest bardzo drobniutki.
- bukowe drewno do wygrzania wstępnego
- drobniej pokruszona ruda
- stopniowe zasypywanie pieca bez nadmiernej utraty temperatury
- zachowanie proporcji (w naszym przypadku to więcej drewna niż rudy)
Ja jestem ogólnie bardzo zadowolony, miałem czarne wizje że piec runie, zgaśnie totalnie itp. więc eksperyment był po części, a inni uczestnicy chyba poza wytopem też dobrze się bawili.
Za parę dni będę powtarzał dymanie rudej i mam nadzieję że będzie dużo lepiej.
| Załączniki: |
Niedzielny poranek, wnętrze dymarki
1.jpg [ 118.12 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
2.jpg [ 112.32 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
wnętrze po rozbiciu
3.jpg [ 147.66 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
sople płynnego żużlu
4.jpg [ 61.02 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
sople
5.jpg [ 68.19 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
zastygły płynny żużel z dużą zawartością żelaza
6.jpg [ 89.58 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
ciekawy kształt zastygłego żużla i drobinki żelaza na powierzchni dobrze przyciągające przez magnez
7.jpg [ 96.08 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
8.jpg [ 87.72 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
zalany fragment gliny z okładziny dymarki
9.jpg [ 84.91 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
sople
10.jpg [ 68.32 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
dobrze zgrzany fragment
11.jpg [ 56.86 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
wybrane wnętrze dymarki, brak śladów tworzenia się kloca
12.jpg [ 112.66 KiB | Przeglądane 26423 razy ]
|
|
Co wyszło z tych pierwszych doświadczeń okaże się kiedy piec wystygnie i będzie można wyciągnąć z niego urobek. Adamie wielkie dzięki za to niezwykle ciekawe wydarzenie 
i prawdziwy skórzany miech.
)