Przewodnik przyrodniczy "Mirowski Przełom Warty"
Stanisław Cabała,
Cezary Gębicki,
Krzysztof Pierzgalski,
Jerzy Zygmunt

Rzeki od zawsze przyciągały ludzi. Zaopatrywały w wodę, żywność, energię, a dodatkowo stwarzały możliwości transportowe i obronne. Nic więc dziwnego, że w sąsiedztwie dolin rzecznych powstawały wsie i miasta. Także nasza Częstochowa i sąsiedni Mstów wpisują się w tę regułę.

Przez całe stulecia Warta stanowiła podstawę sieci osadniczej w regionie. Była najważniejsza. Początkowo przynosiła znaczący dochód w postaci tzw. opłaty mostowej, potem umożliwiała produkcję w licznych zakładach - lniarskich, włókienniczych, farbiarskich i hutniczych. A jak jest obecnie? Wciśnięta w sztucznie przekopane i ograniczone wałami koryto prowadzi wody trzeciej klasy czystości.

Rzeka jest delikatnym ekosystemem i można go zniszczyć bardzo szybko. Ale woda jest także nieobliczalnie groźnym żywiołem. Ostatnia wielka powódź z 1997 r. pokazała dobitnie, że wszystkie inżynierskie zabezpieczenia, wały, jazy zbiorniki retencyjne, nic nie znaczą w bezpośredniej konfrontacji z żywiołem. O twórczej, a zarazem niszczycielskiej sile wody najlepiej świadczy wygląd doliny, którą Warta po minięciu Częstochowy przepływa. Jest to bowiem dolina wyjątkowa. Niczym w najprawdziwszych górach, tak tutaj, w wapiennej skale został wyżłobiony przełom. Z każdej strony ograniczony stromymi zboczami, dodatkowo zdobnymi jurajskimi ostańcami, przedstawia bardzo wyrazistą i atrakcyjną formę krajobrazu. Podobnie jak w górach, występuje tu niezwykłe zróżnicowanie przyrodnicze, stwarzając możliwości zobaczenia wielu ekosystemów: biocenoz wodnych Warty i starorzeczy; szuwarów i zespołów łąkowych terasy zalewowej; zachowanych miejscami lasów łęgowych i olszowych; naturalnych grądów i sztucznych nasadzeń sosnowo-modrzewiowych; zespołów śródpolnych miedz i czyżni; pól ornych i sadów oraz piaszczystych i naskalnych muraw. To wszystko tworzy kapitalną mozaikę, zgromadzoną na odcinku zaledwie 12 km, od samej Częstochowy aż do Mstowa...

źródło: strona www R.I.S.E. PRZYTULIA